YONNE BESCHERMVROUWE

24 april 2025
​IN MEMORIAM  
YONNE BRAND - VAN DE GRIENDT
​redder van het wachthuisje

Yonne de vrouw die het leven van het Dungense brugwachtershuisje gered heeft (van de sloop), krijgt 1 mei haar afscheidsceremonie bij haar eigen "Wachtje". 

BESCHERMVROUWE
We leerden Yonne kennen op onze zoektocht naar de redders van het huisje, een legendarische reddingsactie uit 1997. We interviewde haar in december 2023. Ze bleek toen al de ziekte onder de leden te hebben.
Er was meteen een blik van herkenning. Zo doen we dat! Het redden van verweesde brugwachtershuisjes. "Met bezieling", "niks houdt je tegen", het moest gewoon gebeuren!" 

HET HUISJE DAT VERHUISDE 
Toen Yonne op een dinsdagmorgen in 1997 voor de brug stond te wachten, zag ze een container staan naast het brugwachtershuisje en vroeg aan de brugwachter: ‘je gaat toch niet verhuizen?' En zo ontdekte ze dat het huisje binnen een paar dagen gesloopt zou gaan worden. Ze ging naar de gemeente en kwam erachter dat er helemaal geen sloopvergunning aangevraagd was. Met dat in de hand waren er ineens drie volle maanden om de verhuizing goed voor te bereiden. Yonne verenigde een team van collega kunstenaars die onder de naam ‘het Wachtje’ zich hard hebben gemaakt om het gebouwtje van de sloop te redden. Dit kunstenaarscollectief kreeg het huisje van Rijkswaterstaat onder voorwaarde dat ze er spoedig een andere locatie voor zouden vinden. Het transport werd betaald van de kinderbijslag. Het was een beetje undercover, een beetje stiekem,’ zegt Jon. De eigenaar van het kraanbedrijf wilde het graag zelf mee maken en kwam persoonlijk het huisje verplaatsen. ‘Het was maar goed dat hij zijn zwaarste kraan inzette, want het gewicht van het huisje bleek geen zes ton te wegen maar drieëntwintig ton!Het was heel spannend om erachteraan te rijden,’ zegt Jon. Omdat er geen vergunning was en het toch ergens heen moest, is het eerst bij Jons huis in het buitengebied van Berlicum neergezet. De politie stond binnen een uur op de stoep. Toch kon zij weinig doen, want van een ‘bouwstop’ was natuurlijk geen sprake omdat er helemaal niets gebouwd werd. De wethouder noemde het ‘niet zo netjes’, maar zag de waarde er wel van in, en heeft daarom Yonne ondersteund in het vinden van een goede plek.
Yonne was heel kieskeurig aan het zoeken naar de juiste definitieve locatie waar het huisje opnieuw kon gaan aarden. "Het huisje mocht niet alleen en eenzaam staan. Dat zou veel te kwetsbaar zijn. Het moest een veilige plek zijn waardoor we er goed voor konden zorgen. Alsof ze het over haar eigen kinderen had.
Het huisje stond vervolgens tijdelijk op haar eigen landje in Berlicum en in 2001 kregen ze van de Gemeente Sint Michielsgestel groen licht (het werd een kunstobject) voor een defenitieve plek hier op het landje van Gerard op de Spurkstraat 90 .

KUNSTWERK ALS BESTEMMING
​De Kunstcommissie kwam met het briljante idee om het huisje als een kunstwerk te beschouwen waardoor de vrijstelling van het bestemmingsplan in het buitengebied mogelijk werd en het huisje zo wel verplaatst kon worden. De opening was een feestelijke happening met een tentoonstelling van wel zeventien kunstenaars op het hele terrein genaamd ‘Wachten op verbinding’. Zelf deed Yonne ook mee. Ze zat in het wachthuisje te wachten op de vinder van haar flessenpost die ze een paar weken eerder in de Zuid-Willemsvaart had gegooid. De vinder werd uitgenodigd om naar de feestelijke opening te komen en haar te ontmoeten in het huisje. 

In de jaren die volgden organiseerde zij met anderen nog een aantal tentoonstellingen in het huisje met de titel: ‘Nieuwe Buren’. Het huisje veranderde regelmatig van gedaante.  

WEDERGEBOORTE
Na al die jaren is er wederom een groep vrije geesten opgestaan, die zich ontfermt over het verweesde brughuisje. Yonne was erg blij dat het in ere wordt hersteld en levendig blijft. En nog blijer dat we haar in december 2023 aanspraken als beschermvrouwe van het wachthuisje. Samen met beschermheer en trouwe vriend Gerard Zaal. 
Voor Yonne heeft het huisje een ziel, en is het iets waar ze respectvol mee omgaat zoals ze dat met alles in de natuur deed. Ze was dan ook echt dankbaar dat het bestond en toonde veel eerbied. Het huisje is van zichzelf zei ze altijd. 

Ze kwam op voor het inmiddels verweesde brugwachtershuisje alsof ze de moeder was.  Yonne nam die rol als beschermvrouwe dan ook met twee handen aan en ondersteunde het proces wat vervolgens ontstond toen we met z'n allen onze schouders eronder zette om het huisje op te knappen en het een tijdelijke nieuwe identiteit te geven. 

Yonne leefde mee met iedereen die zich inzette voor de de transformatie van het huisje. Ze leefde mee met mij (Imke initiatiefnemer van St Weeshuisjes) die net als zijzelf toenderdertijd, nu de kartrekker werd van deze reddingsactie. Ze leefde mee met de eigenaren van het landgoed die het huisje nu zouden delen met de gemeenschap. Ze met de handige bouwmannen uit de buurt die het onbaatzuchtig opknapten, als daad voor het dorp om zo ook het huisje te redden. Ze leefde mee met de vrouwen die het wachthuisje mee gingen beheren. Als pauzeplek, ff uitrusten. Gratis, doordeweeks voor iedereen die uit de Gemeente Sint Michielsgestel komt.

Yonne bleek een toetsteen; ze maakte zich vooral hard dat het verhaal van het huisje goed doorverteld werd. Heel zorgvuldig en gedetailleerd werden zelfs publicaties in krant, Dtv en bladen herschreven met haar hulp. "Laat er geen onduidelijk over komen. We moeten het precies (door)vertellen."

Die bezieling, die houding, die toewijding. Een enorme drive die ze bij leven waarschijnlijk zelf niet eens helemaal begreep. Misschien is dat nu voor haar inmiddels wel duidelijk geworden. Een ding is zeker. Yonne zal ook postuum de allerbeste beschermvrouwe zijn die het Dungense brugwachtershuisje maar kan wensen. 

AFSCHEID
Lieve Yonne, het wachten op verbinding was het allemaal waard. Je levenswerk is voltooid. Nu ga jij verhuizen naar je laatste bestemming.
Begeleidt door zovelen die van jou houden. Inclusief het Wachthuisje.
​Zo doen we dat nml! "met bezieling", "niks houdt ons tegen", het moest gewoon gebeuren!" 

Ik ben dankbaar dat wij elkaar in deze laatste fase van je leven hebben ontmoet en hele dikke vriendinnen zijn geworden. Waarin we veel voor elkaar hebben kunnen betekenen. Dat had ik voor geen goud willen missen.


Imke van Dillen
1 mei 2025
Wachthuisje Die Dungen